Ăn nhiều đồ chiên rán có hại không?
(Tác hại của việc ăn đồ ăn chứa nhiều dầu mỡ đối với sức khỏe)
Hiện nay, các món ăn chứa nhiều dầu mỡ (chiên, rán, xào) thường thu hút người ăn (đặc biệt là những người trẻ tuổi) do chúng có màu sắc và hương vị hấp dẫn, hơn nữa cách chế biến đơn giản cộng với việc được ăn nóng nên được nhiều người ưa chuộng. Tuy nhiên, theo các chuyên gia dinh dưỡng, các món ăn nhiều dầu mỡ rất có hại cho cơ thể. Vì vậy, chúng ta cần hạn chế ăn những món này để bảo vệ sức khỏe.
Đồ ăn nhiều dầu mỡ rất có hại cho sức khỏe
Vậy đồ ăn chứa nhiều dầu mỡ gây hại cho cơ thể như thế nào?
1. Gây ra các vấn đề đối với hệ tiêu hóa
Khi ăn các món chứa nhiều dầu mỡ, chúng ta thường cảm thấy đầy bụng, khó tiêu, mệt mỏi.
Như chúng ta đã biết dầu mỡ thuộc nhóm chất béo bão hòa – một loại chất khó tiêu hóa nhất của cơ thể. Các món: chiên, rán, xào khiến thức ăn được được bao bọc bởi một lớp màng, để phá vỡ lớp màng này, hệ tiêu hóa buộc phải tiết ra lượng men và axít dịch vị nhiều hơn mới tiêu hóa được thức ăn. Hậu quả là tốc độ tiêu hóa các thức ăn này rất chậm, làm tăng gánh nặng lên đường tiêu hóa, gây rối loạn tiêu hóa, lâu ngày có thể dẫn đến nguy cơ mắc các bệnh ở đường tiêu hóa.
Mặt khác, các món chiên rán thường được chế biến ở nhiệt độ cao, khi ăn vào cơ thể lúc nóng có thể làm tổn thương lớp niêm mạc dạ dày, gây ra chứng viêm dạ dày.
Thực phẩm chứa nhiều dầu mỡ rất có hại cho hệ tiêu hóa
Các loại thực phẩm chiên rán thường chứa lượng chất béo bão hòa cao và chất béo chuyển hóa, các chất này không tốt cho cơ thể, đặc biệt là với hệ tiêu hóa. Chất béo khiến cho quá trình tiêu hóa chậm hơn, thức ăn lưu lại trong dạ dày lâu hơn. Chất béo gây suy yếu các cơ khiến a xít dịch vị bị giữ lại trong dạ dày gây ra bệnh trào ngược dạ dày – thực quản.
Đồ ăn nhiều dầu mỡ (cơm rang, khoai tây chiên…) cũng khiến chúng ta nhanh no và lâu đói, điều này không khó để lý giải, do quá trình tiêu hóa diễn ra chậm hơn
2. Gây tăng cân, béo phì
Thực phẩm chứa nhiều dầu mỡ được chứng minh là một trong những nguyên nhân gây ra tình trạng tăng cân, béo phì. Đồ ăn chiên rán thường chứa nhiều calo và chất béo không lành mạnh hơn so với các các món ăn khác. Chất béo chuyển hóa trong thực phẩm chiên rán là yếu tố đóng vai trò quan trọng khiến cơ thể tăng cân bởi nó ảnh hưởng đến hoạt động của các hormone điều chỉnh sự thèm ăn và lưu trữ các chất béo. Việc tiêu thụ chất béo chuyển hóa làm tăng lượng mỡ bụng đáng kể. Một nghiên cứu được thực hiện trên 41.518 phụ nữ trong thời gian 8 năm cho thấy: Khi lượng chất béo chuyển hóa tăng 1% thì dẫn đến tăng 0.54 – 1.04 kg trọng lượng cơ thể.
Đồ ăn nhiều dầu mỡ có thể gây thừa cân, béo phì
3. Gây ra các vấn đề về đường ruột
Đồ ăn nhiều dầu mỡ rất có hại cho đường ruột. Tạp chí Clinical Nutrition công bố một nghiên cứu cho thấy việc ăn các món chiên, rán, xào tác động tiêu cực đến hệ vi sinh đường ruột. Theo nghiên cứu này, thực phẩm chứa nhiều dầu mỡ có thể khiến các vi khuẩn có lợi cho đường ruột bị chết khiến số lượng lợi khuẩn này bị giảm đi, nhưng lại làm tăng các vi khuẩn có hại.
Hệ vi khuẩn đường ruột đóng vai trò quan đối với cơ thể: tham gia vào quá trình tiêu hóa chất xơ, chống viêm, ngăn ngừa tình trạng rối loạn tiêu hóa, chống lại các bệnh nhiễm trùng, kiểm soát cân nặng và bảo vệ tim mạch. Vì vậy, khi xảy ra tình trạng rối loạn hệ vi khuẩn đường ruột sẽ kéo theo nhiều vấn đề khác về sức khỏe.
4. Nguy cơ mắc các bệnh tim mạch
Từ lâu, thực phẩm chứa nhiều dầu mỡ đã được biết đến là tác động tiêu cực đến sức khỏe tim và là thủ phạm gây ra các bệnh về tim mạch. Một nghiên cứu khoa học được đăng tải trên Tạp chí Nutrients cho thấy những người có thói quen ăn đồ nhiều dầu mỡ với tần suất từ 4 lần trở lên mỗi tuần thì có nguy cơ mắc các bệnh mạn tính về tim mạch: tăng huyết áp, suy tim, bệnh mạch vành.
Các món ăn chiên rán được chứng minh là gây tăng huyết áp, giảm HDL cholesterol (loại cholesterol có lợi cho cơ thể), tăng cholesterol xấu (LDL cholesterol).
Đồ ăn nhiều dầu mỡ là một trong những nguyên nhân gây ra các bệnh về tim mạch
Một nghiên cứu khác được công bố trên BMJ đã chỉ ra rằng ăn thực phẩm chiên rán chứa nhiều dầu mỡ có liên quan mật thiết với bệnh tim mạch. Nghiên cứu này đánh giá hồ sơ y tế của hơn 100.000 phụ nữ Mỹ trong độ tuổi sau mãn kinh (50 – 79 tuổi) cho thấy việc ăn nhiều thực phẩm chiên rán (nhất là cá rán và gà rán) là yếu tố làm tăng nguy cơ tử vong của những người này, đặc biệt là tử vong do nguyên nhân tim mạch.
Nguy cơ mắc các bệnh tim mạch phụ thuộc vào tần suất ăn đồ ăn chứa nhiều dầu mỡ. Một nghiên cứu cho thấy những người thường xuyên ăn món cá rán (từ 1 lần trở lên mỗi tuần) thì nguy cơ bị suy tim cao hơn 48% so với những người ít ăn món này (3 tháng một lần). Một nghiên cứu khác được thực hiện ở 6.000 người đến từ hơn 22 quốc gia cho thấy các món ăn nhanh như pizza và đồ chiên rán làm tăng nguy cơ bị đột quỵ 16%.
5. Nguy cơ gây bệnh tiểu đường
Một số nghiên cứu đã chứng minh thói quen ăn đồ ăn nhiều dầu mỡ có liên quan đến bệnh tiểu đường. Những người thường xuyên ăn đồ chiên rán có nguy cơ mắc tiểu đường tuýp 2 cao hơn so với những người ít ăn. Cụ thể, những người ăn các món chiên, rán, xào với tần suất nhiều hơn 2 lần mỗi tuần thì khả năng bị kháng insulin (một loại hormone do tuyến tụy sinh ra giúp điều hòa đường huyết) cao gấp đôi so với những người ăn ít hơn 1 lần mỗi tuần. Nếu mỗi tuần, người tiêu thụ từ 4 – 7 khẩu phần thức ăn chiên thì nguy cơ bị tiểu đường tuýp 2 cao hơn 39 – 55% so với những người ăn ít (dưới 1 khẩu phần mỗi tuần).
6. Gây ra các vấn đề về da: mụn trứng cá
Gần đây, các nghiên cứu khoa học đã chỉ ra rằng: việc tiêu thụ đồ ăn nhiều dầu mỡ là một trong những nguyên nhân gây ra tình trạng mụn trứng cá
Một nghiên cứu được thực hiện ở Trung Quốc, đối tượng là thanh thiếu niên (số lượng: trên 5.000 người) cho thấy thói quen thường xuyên ăn đồ chiên rán làm tăng nguy cơ bị mụn trứng cá lên 17%.
Một nghiên cứu khác ở Thổ Nhĩ Kỳ, thực hiện trên 2.300 thanh thiếu niên cũng cho thấy các món ăn nhanh, đồ ăn béo ngậy như: xúc xích, bánh mì kẹp thịt làm tăng nguy cơ bị mụn trứng cá lên 24%.
Đồ ăn nhiều dầu mỡ là một trong những nguyên nhân gây ra mụn trứng cá
Lý giải về vấn đề này, một số nhà nghiên cứu cho rằng chế độ ăn nhiều dầu mỡ làm thay đổi nồng độ hormone trong cơ thể, ảnh hưởng đến biểu hiện gen, qua đó thúc đẩy mụn trứng cá phát triển.
Một lý do khác được đưa ra: các loại dầu sử dụng trong quá trình chiên rán đồ ăn có chứa nhiều Omega – 6, nhưng lại ít Omega - 3, khi vào cơ thể, chúng làm mất cân bằng tỷ lệ axít béo, từ đó gây ra mụn trứng cá. Mặt khác, các loại đồ ăn nhiều dầu mỡ thường chứa nhiều carbs tinh chế (thực phẩm có chỉ số đường huyết cao và khiến người dùng nhanh có cảm giác no trong thời gian ngắn), đây thực chất là các loại đường và ngũ cốc tinh chế đã bị mất đi chất xơ và các chất dinh dưỡng có lợi khác trong quá trình chế biến (chiên rán). Do có lượng đường cao nên khi ăn vào cơ thể, chúng làm tăng hoạt động của các hormone như: androgen và IGF – 1 (yếu tố tăng trưởng giống với insulin). Điều này khiến da tăng sản xuất các tế bào và dầu tự nhiên dẫn đến hình thành mụn trứng cá.
7. Gây ung thư
Theo Tổ chức Ung thư Thế Giới (IARC): việc thường xuyên ăn thực phẩm chứa nhiều dầu mỡ là một trong những nguyên nhân gây ra các loại bệnh như: ung thư phổi, ung thư vòm họng, ung thư gan, ung thư tuyến tiền liệt, ung thư buồng trứng.
Trong quá trình chiên, rán, xào, thực phẩm được chế biến cùng với dầu ăn ở nhiệt độ cao (> 120℃) sẽ sinh ra các chất gây ung thư như: acrylamide và aldehyde.
Acrylamide là chất được tạo thành từ phản ứng hóa học giữa đường bị khử bởi nhiệt và loại axít amin trong thực phẩm có tên là asparagine. Chất Acrylamide có nhiều trong các loại đồ chiên chứa nhiều tinh bột (khoai tây chiên, khoai lang chiên), chất này gây ung thư cho cả người ăn, đặc biệt là người trực tiếp nấu nướng. Acrylamide gây biến đổi gen và hủy hoại các tế bào.
Aldehyde là một chất độc thần kinh, nghiên cứu cho thấy khi chế biến thực phẩm bằng dầu ăn (chiên, rán) ở nhiệt độ 180℃ trong thời gian 10 – 20 phút, lượng aldehyde gây độc sinh ra cao hơn 100 – 200 lần so với giới hạn an toàn hằng ngày mà Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) quy định. Ngoài aldehyde, còn có các chất độc khác như: acrolein, furfural, crotonaldehyde, glycidaldehyde …
Thực phẩm chiên rán là nguyên nhân hàng đầu gây bệnh ung thư
Thực phẩm nhiều dầu mỡ có liên quan mật thiết với bệnh ung thư phổi.
Năm 2001, một nghiên cứu được công bố ở Trung Quốc trên 700 phụ nữ ở các vùng nông thôn (trong thời gian từ 1994 – 1998) cho thấy những người thường xuyên nấu các món ăn sử dụng nhiều dầu mỡ (chiên, xào) với tần suất nhiều hơn 30 lần mỗi tháng có tỷ lệ bị ung thư phổi cao gấp đôi so với những người ít nấu (dưới 15 lần/tháng). Đặc biệt, những người trong quá trình đun nấu không sử dụng máy hút mùi (hút khói) thì tỷ lệ bị ung thư phổi cao gấp 12 lần so với việc sử dụng.
Năm 2010, tại Singapore một nghiên cứu được thực hiện trên 50 phụ nữ (không hút thuốc và không uống rượu bia) nhưng thường xuyên nấu ăn bằng cách chiên xào và dùng nhiều dầu ăn. Kết quả cho thấy nồng độ các chất dễ bay hơi có khả năng gây ung thư trong máu những người này cao hơn 1.5 – 3.2 lần so với những người ít nấu.
Theo Giáo sư Martin Grootveld – chuyên gia phân tích sinh hóa và bệnh lý hóa học người Anh, khi đun nấu ở nhiệt độ cao, dầu ăn sẽ bay hơi và sinh ra nhiều chất độc hại có thể gây ra bệnh ung thư. Điều này giải thích tại sao tỷ lệ ung thư phổi ở một số nước có thói quen chế biến thực phẩm sử dụng nhiều dầu mỡ như Việt Nam và Trung Quốc luôn ở mức cao.
Để tránh những tác hại của thực phẩm chứa nhiều dầu mỡ đối với sức khỏe, các chuyên gia y tế khuyên người dân nên:
• Hạn chế các món chiên rán, xào trong thực đơn hằng ngày, đặc biệt là chiên rán vì khi dầu ăn được đun nấu ở nhiệt độ cao sẽ sinh ra các chất độc có khả năng gây bệnh ung thư cho cả người chế biến và người ăn. Phụ nữ mang thai không nên ăn các món chiên rán (nhất là khoai tây chiên) vì chất acrylamide trong đó tan trong nước, có thể gây độc cho thai nhi.
Những việc cần làm sau khi ăn đồ ăn nhiều dầu mỡ
• Khi chiên rán đồ ăn nên:
- Bật máy hút mùi (hút khói) hoặc nấu nướng ở nơi thoáng khí để loại bỏ các chất độc hại như aldehyde sinh ra trong quá trình chế biến.
- Dùng loại dầu ăn mới, không sử dụng dầu ăn cũ để chiên đi chiên lại đồ.
- Sử dụng các loại dầu thực vật có hàm lượng chất béo chưa bão hòa thấp (fat hoặc fatty acids trên bao bì): dầu dừa, dầu cọ
• Sau khi ăn các món nhiều dầu mỡ nên:
- Uống nhiều nước (đặc biệt là nước ấm)
- Tập thể dục nhẹ nhàng: đi bộ
Sau bữa ăn nhiều chất béo, bạn nên dành khoảng 30 phút để đi bộ, việc này giúp cơ thể thư giãn, giảm cân, thúc đẩy dạ dày hoạt động tốt hơn, hỗ trợ hệ tiêu hóa.
- Bổ sung các vi khuẩn có lợi cho đường tiêu hóa giúp cải thiện hệ vi sinh đường ruột bằng cách ăn sữa chua hoặc dùng các loại men tiêu hóa.
- Ăn nhiều rau xanh và hoa quả
Các loại thực phẩm trong quá trình chiên rán bị mất rất nhiều chất xơ và chất dinh dưỡng, chúng chứa nhiều chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa nên khi ăn vào cơ thể sẽ gây táo bón. Vì vậy cần bổ sung rau xanh và hoa quả khi ăn các món ăn này.
• Sau khi ăn các món chiên, rán, xào: không nên đi ngủ ngay và không nên ăn các loại đồ ăn lạnh: như kem vì làm nặng thêm tình trạng đầy bụng, khó tiêu.
• Đối với những người thường xuyên tiếp xúc với dầu mỡ (làm nội trợ, đầu bếp tại các nhà hàng KFC, Lotteria), nên thường xuyên uống nước dừa (trừ những người bị huyết áp thấp), nước trà, ăn nhiều hoa quả và tập thể dục để hạn chế tác hại của các chất độc bay hơi trong quá trình đun nóng dầu mỡ.
Trang chủ
