Những hậu quả nặng nề của bệnh Covid – 19
(di chứng hậu Covid)
Theo số liệu từ cổng thông tin về dịch Covid – 19 của Bộ Y Tế. Tính đến ngày 21/01/2022, ở nước ta đã có hơn 2 triệu ca bệnh (2.094.802), chiếm khoảng 2% dân số. Trong đó, số ca đã được điều trị khỏi bệnh là 1.794.924, số ca tử vong là 36.266.
Hiện nay, có rất nhiều trường hợp bệnh nhân khỏi bệnh nhưng vẫn gặp các vấn đề về sức khỏe, phải nhập viện theo dõi hoặc điều trị tích cực. Đây là những người mắc hội chứng hậu Covid – 19 với các triệu chứng điển hình: khó thở, mất ngủ, mệt mỏi, ho dai dẳng, kém tập trung, suy giảm nhận thức, suy giảm trí nhớ (trí nhớ kém), đau cơ, đau xương khớp, rụng tóc, mất vị giác, lo âu, trầm cảm, đau đầu.
Hội chứng hậu Covid – 19 là gì?
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), hội chứng hậu Covid – 19 (post Covid – 19 condition) là tình trạng xảy ra ở những người có tiền sử bị nhiễm virus Sars – CoV – 2, tình trạng này thường xảy ra sau 3 tháng kể từ khi bắt đầu mắc Covid – 19 và kéo dài trong ít nhất 2 tháng sau đó với các triệu chứng không thể giải thích bằng các chẩn đoán thông thường.
Cũng theo WHO, có khoảng 10 – 20% bệnh nhân Covid – 19 sau khi khỏi bệnh vẫn gặp các triệu chứng kéo dài trong nhiều tháng giống với các triệu chứng khi mới mắc bệnh. Các triệu chứng này biểu hiện và gây tổn thương ở nhiều cơ quan khác nhau: hô hấp, tim mạch, tiêu hóa, thần kinh, thận, nội tiết, da, lông … Trong đó phổ biến nhất là: ho kéo dài, khó thở khi vận động gắng sức, rối loạn giấc ngủ, giảm khả năng nhận thức.
Các di chứng hậu Covid - 19 (post Covid – 19)
Ngoài các triệu chứng lâm sàng kể trên, người bệnh có thể còn gặp các triệu chứng khác như: giãn phế quản, phổi bị xơ hóa, bị hạn chế dung tích và giảm độ khuếch tán, rối loạn chức năng hô hấp, rối loạn hormone tuyến giáp, rối loạn đường huyết, thận bị giảm chức năng độ lọc ở cầu thận. Tim bị rối loạn chức năng tâm thất, tăng men tim kéo dài.
Thực tế cho thấy, các triệu chứng hậu Covid – 19 không chỉ xảy ra ở những bệnh nhân cao tuổi, mắc bệnh nặng, mà còn xảy ra ở cả những người trẻ tuổi (30 – 40 tuổi), mắc covid nhẹ.
Theo Phó Giám Đốc Sở Y Tế Thành phố Hồ Chí Minh, ông Nguyễn Anh Dũng, bệnh Covid – 19 để lại những hậu quả nặng nề, tác động đến mọi mặt của đời sống. Về mặt sức khỏe, nó ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của người bệnh: gây ra các triệu chứng dai dẳng, để lại những tổn thương trên cơ thể, phát sinh nhu cầu chăm sóc và phục hồi chức năng. Ảnh hưởng đến công việc sau khi khỏi bệnh: khả năng quay trở lại làm việc, cũng như khả năng đáp ứng với yêu cầu công việc. Về mặt xã hội, Covid – 19 cũng tác động đến đời sống xã hội và kinh tế: ảnh hưởng đến tài chính cá nhân của người bệnh, gia đình và xã hội. Thực tế, chính phủ cũng đã phải chi rất nhiều tiền trong ngân sách cho công tác phòng chống dịch, ảnh hưởng đến hệ thống an sinh xã hội.
Trước thực trạng ghi nhận nhiều bệnh nhân mắc di chứng hậu Covid, một số bệnh viện tại Thành phố Hồ Chí Minh và Hà Nội đã thành lập ra các khoa điều trị hậu Covid – 19 nhằm chăm sóc, hỗ trợ người bệnh. Có thể kể đến một số bệnh viện: Bệnh viện Lê Văn Thịnh (Thủ Đức), Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Nhi Đồng 1, Bệnh viện Phục hồi chức năng TPHCM, Bệnh viện điều trị bệnh nhân Covid – 19 quận Hoàng Mai (Hà Nội).
Theo thống kê của Bệnh viện nhân dân Gia Định (Thành phố Hồ Chí Minh): chỉ riêng trong 40 ngày (từ 01/12/2021 đến ngày 10/01/2022) bệnh viện đã tiếp nhận 1.021 bệnh nhân đến khám hậu Covid – 19. Đa số các bệnh nhân đến khám do thấy khó thở, mệt mỏi, suy nhược thần kinh. Trong số đó có đến 50% số người gặp các vấn đề về hô hấp (510 bệnh nhân), 17,8% gặp vấn đề về thần kinh (182 người), 13,1 % gặp các vấn đề về tim mạch (134 người). Số còn lại gặp các vấn đề về nội tiết (80 trường hợp), tiêu hóa (66 trường hợp) và cơ xương khớp (49 trường hợp).
Các di chứng thường gặp hậu Covid - 19
Bệnh viện điều dưỡng và phục hồi chức năng Thành phố Hồ Chí Minh cũng là một trong những đơn vị tiếp nhận, điều trị bệnh nhân hậu Covid – 19. Bệnh viện đã điều trị cho hơn 1.000 người, trong đó có 341 ca điều trị nội trú, những trường hợp còn lại điều trị ngoại trú.
Trong hơn 1 tháng qua, Bệnh viện Đại học Y dược TP HCM đã khám cho hơn 4.000 bệnh nhân. Trung bình mỗi ngày có từ 40 – 50 bệnh nhân đến khám các triệu chứng liên quan đến hậu Covid – 19. Bác sĩ Nguyễn Như Vinh – Trưởng khoa thăm dò chức năng hô hấp dự đoán thời gian tới, số bệnh nhân đến khám còn nhiều hơn nữa.
Tại Hà Nội, hiện nay mới chỉ có duy nhất một cơ sở điều trị hậu Covid – 19, đó là Bệnh viện điều trị bệnh nhân Covid – 19 quận Hoàng Mai. Đây là cơ sở đầu tiên điều trị hậu Covid – 19 của miền Bắc. Khoa phục hồi chức năng hậu Covid – 19 của bệnh viện được thành lập với 40 giường bệnh. PGS – TS Bùi Hoàng Hải, Phó Giám Đốc Bệnh viện cho biết: hiện tại Bệnh viện mới chỉ điều trị cho những bệnh nhân đang điều trị trong viện mắc các triệu chứng hậu Covid – 19. Bệnh viện chưa tiếp nhận các bệnh nhân ở bên ngoài do đây là cơ sở điều trị Covid – 19, nên việc ra vào rất phức tạp.
Theo Tiến sĩ, Bác sĩ Lê Thanh Chiến – Giám Đốc Bệnh viện Trưng Vương (TPHCM) sau khi khỏi bệnh, người mắc vẫn có thể gặp một số di chứng để lại, đặc biệt là trên đường hô hấp. Những trường hợp mắc Covid – 19 thể nặng, nguy kịch, nếu được cứu sống thì phổi vẫn bị tổn thương dẫn đến trình trạng bị xơ hóa. Những người có bệnh lý nền (tim mạch, tiểu đường), nhất là bệnh trên đường hô hấp (viêm phế quản mạn tính, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính) khi mắc thêm Covid – 19 thì khiến cho triệu chứng của các bệnh này nặng hơn.
Theo Bác sĩ Nguyễn Thanh Sang – Phụ trách Trung tâm Phục hồi chức năng vật lý trị liệu và tâm lý hậu Covid – 19, Bệnh viện Lê Văn Thịnh: các trường hợp nhiễm Sars – CoV – 2 sau khi đã khỏi bệnh gặp hàng loạt vấn đề hậu Covid rất phổ biến. Các di chứng này có thể về thể chất như: mệt mỏi, khó thở, thở oxy kéo dài, xơ cứng phổi, huyết khối tĩnh mạch, tổn thương thận, tai biến mạch máu não. Hoặc có thể các di chứng về tâm thần: mất ngủ, trầm cảm, suy giảm nhận thức, giảm trí nhớ.
Cũng theo vị bác sĩ này các di chứng hậu Covid có thể kéo dài hơn 4 tuần, nếu không được can thiệp y tế kịp thời, các triệu chứng này có thể trở thành mạn tính.
Bệnh Covid - 19 gây ra nhiều biến chứng trên khắp các cơ quan của cơ thể
Bác sĩ Sang cho biết: triệu chứng hậu Covid – 19 thường gặp nhất ở các F0 đã khỏi bệnh là ho dai dẳng, mệt mỏi, khó thở, thở dốc do phổi bị xơ hóa. Điều này cũng khá dễ hiểu, phổi là cơ quan chính mà virus Sars – CoV – 2 tấn công và gây ra những tổn thương ở cơ quan này. Dù đã khỏi bệnh nhưng phổi vẫn bị các mô xơ gây ra các vết sẹo rải rác khiến phổi không thể phục hồi giống như trạng thái ban đầu khi chưa mắc bệnh.
Lý giải về vấn đề này, bác sĩ Trần Văn Ngọc – Chủ tịch Hội Hô hấp TPHCM cho biết: khi virus nCoV xâm nhập vào cơ thể qua đường hô hấp, hệ miễn dịch sẽ phản ứng lại bằng cách giải phóng các cytokine chống lại virus. Tuy nhiên, ở một số người, hệ miễn dịch phản ứng một cách mạnh mẽ thái quá khiến cho lượng cytokine tiết ra một cách ồ ạt (cơn bão cytokine). Lượng cytokine này sẽ tấn công ngược lại cơ thể khiến các cơ quan nội tạng bị tổn thương, trường hợp nghiêm trọng có thể khiến bệnh nhân tử vong. Trong trường hợp người bệnh vượt qua được cơn bão Cytokine thì một số cơ quan cũng bị suy giảm chức năng. Bão Cytokine cũng chính là nguyên nhân gây ra hiện tượng xơ phổi. Nếu xơ phổi mới xảy ra, phổi ít bị tổn thương thì không nguy hiểm, bệnh nhân sẽ phục hồi nhanh chóng trong vài tháng. Nếu xơ phổi diễn ra lâu, không được can thiệp thì chúng có thể kéo dài nhiều năm, có trường hợp vĩnh viễn. Xơ phổi gây ảnh hưởng đến quá trình trao đổi khí có thể khiến bệnh nhân bị suy hô hấp, tăng áp lực động mạch phổi dẫn đến tình trạng phì đại tim phải.
Một di chứng hậu Covid – 19 thường gặp khác là các vấn đề về tim mạch
Nhiều trường hợp F0 sau khi khỏi bệnh gặp các triệu chứng bất thường về tim mạch: đau tức ngực, tim đập nhanh, hồi hộp, khó thở. Theo Bác sĩ Nguyễn Văn Tân (Trưởng khoa Tim mạch – Bệnh viện Thống Nhất TPHCM) các vấn đề về tim mạch thường gặp hậu Covid – 19 là: suy tim, rối loạn nhịp tim, tăng huyết áp, tăng hình thành các cục huyết khối gây nhồi máu cơ tim, đột quỵ. Nguy cơ gặp các vấn đề về tim mạch cao hơn ở những bệnh nhân lớn tuổi, có nhiều bệnh lý nền, bị Covid – 19 nặng, phải sử dụng nhiều loại thuốc, can thiệp ECMO (hệ thống hô hấp, tuần hoàn ngoài cơ thể).
Covid - 19 gây ra nhiều vấn đề đối với hệ tim mạch
Nhiều trường hợp bệnh nhân đã khỏi Covid – 19, nhưng lại tử vong do những di chứng nặng nề hậu Covid – 19. Ví dụ, sau khi xuất viện về nhà, hiện tượng đông máu tăng lên khiến bệnh nhân bị nhồi máu cơ tim, đột quỵ. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời bệnh nhân dễ có nguy cơ bị tử vong hoặc tàn tật suốt đời.
Một vấn đề khác cũng thường gặp ở những bệnh nhân hậu Covid – 19 là rối loạn tâm lý, mất ngủ, trầm cảm do họ gặp cú sốc về mặt tinh thần như: mất đi những người thân yêu do đại dịch, cảm giác cô đơn khi phải điều trị một mình, không có người thân bên cạnh, bản thân bị bệnh tật giày vò, đối mặt cận kề với cái chết, tận mắt chứng kiến những bệnh nhân khác xung quanh tử vong.
Trẻ em có mắc các di chứng hậu Covid – 19 hay không?
Theo Bác sĩ Dư Minh Trí – Trưởng Khoa Khám bệnh Bệnh viện Nhi Đồng TPHCM, hiện nay mỗi ngày bệnh viện tiếp nhận 5 – 10 trường hợp bệnh nhi đến khám hậu Covid – 19.
Theo bác sĩ này, những bệnh nhân nhi đến khám thường thuộc một trong ba nhóm sau
• Nhóm thứ nhất: gặp các vấn đề ở đường hô hấp: ho kéo dài, tức nặng ngực.
• Nhóm thứ hai (trẻ trên 10 tuổi)
Thường gặp tình trạng sương mù não (thuật ngữ chỉ các triệu chứng liên quan đến tình trạng thiếu máu não và rối loạn thần kinh thực vật). Người mắc hiện tượng này thường có trí nhớ và suy nghĩ bị ảnh hưởng: nhận thức chậm, trí nhớ kém, hay quên, mất tập trung, bất chợt quên tên người thân hoặc các đồ vật.
• Nhóm thứ ba
Hội chứng viêm đa hệ thống (tình trạng hiếm gặp nhưng rất nghiêm trọng ở trẻ em mắc Covid – 19). Hội chứng này xuất hiện sau 2 – 6 tuần kể từ khi trẻ khỏi bệnh và có thể trở nặng. Những trẻ bị nặng thường bị tổn thương não, trụy tim mạch, rối loạn đông máu …
Trẻ em cũng bị mắc hội chứng hậu Covid - 19
Làm gì để biết mình mắc di chứng hậu Covid – 19 ?
Theo các chuyên gia y tế, để phát hiện sớm các triệu chứng của hiện tượng hậu Covid – 19, người bệnh sau khi xét nghiệm âm tính và được kết luận khỏi bệnh, cần được tái khám tại các cơ sở y tế (sau 2- 4 tuần) để thực hiện các xét nghiệm và thăm dò chức năng chuyên sâu nhằm mục đính đánh giá tổng quát sức khỏe.
Một nghiên cứu ở Anh cho thấy, bệnh Covid – 19 có thể gây ra hơn 200 di chứng lên các hệ cơ quan khác nhau của cơ thể tùy theo cơ địa mỗi người và sự tấn công của virus.
Hiện nay, vẫn chưa có cách phòng tránh các di chứng hậu Covid – 19, vì vậy việc cốt lõi vẫn là phòng bệnh, không mắc bệnh – không di chứng. Các chuyên gia y tế khuyến cáo, người bệnh sau khi khỏi Covid – 19 cần thường xuyên theo dõi sức khỏe tại nhà và định kỳ đến các cơ sở y tế để được thăm khám nhằm phát hiện và điều trị kịp thời các di chứng hậu Covid – 19, tránh những hậu quả đáng tiếc có thể xảy ra.
Trang chủ
