Bệnh cường giáp là gì?
Nguyên nhân và triệu chứng của bệnh cường giáp
Tuyến giáp là một tuyến nội tiết nằm ở cổ đảm nhận nhiều chức năng quan trọng của cơ thể: điều hòa quá trình trao đổi chất, ảnh hưởng đến hoạt động của hệ sinh dục và tuyến sữa, tăng cường hoạt động của hệ thần kinh và não bộ …
Chính vì vai trò quan trọng đó mà bất cứ thay đổi nhỏ nào của tuyến giáp cũng ảnh hưởng đến các cơ quan khác của cơ thể.
Do nằm ở cổ nên tuyến giáp rất dễ bị tổn thương bởi các yếu tố bên ngoài, có thể gây ra bệnh. Các bệnh lý thường gặp ở tuyến giáp là: cường giáp, suy giáp và ung thư tuyến giáp.
Trong các bệnh về tuyến giáp thì cường giáp tuy có tỉ lệ mắc nhỏ nhưng rất nguy hiểm.
Bệnh cường giáp là gì?
Cường tuyến giáp (thường gọi tắt là cường giáp) giáp là một hội chứng của cơ thể xảy ra khi tuyến giáp hoạt động quá mức bình thường và sản xuất ra hormone giáp trạng nhiều hơn so với nhu cầu của cơ thể khiến nồng độ các hormone này trong máu tăng cao.
Hội chứng cường giáp
Cường giáp có thể xuất hiện ở nhiều lứa tuổi khác nhau và nữ giới có tỷ lệ mắc bệnh cao hơn nam giới (gấp 3 lần), thường gặp ở độ tuổi sinh sản. Một số chị em phụ nữ có thể bị cường giáp trong giai đoạn mang thai hoặc sau khi sinh.
Nguyên nhân gây ra bệnh cường giáp
Có nhiều bệnh gây ra hội chứng cường giáp, trong đó phổ biến nhất là Basedow (ước tính có khoảng 80 – 90% trường hợp cường giáp là do bệnh Basedow gây ra).
Bệnh Basedow (hay còn gọi là bệnh Graves) là một bệnh tự miễn hình thành khi hệ miễn dịch tự sản xuất ra các kháng thể kích hoạt tuyến giáp làm cho tuyến này phát triển và tiết ra nhiều hormone giáp trạng. Bệnh basedow thường xảy ra ở phụ nữ trong độ tuổi từ 20 – 50 tuổi và có xu hướng phát triển trong gia đình.
Các nguyên nhân khác gây cường giáp: viêm tuyến giáp, bệnh bướu đa nhân tuyến giáp, u tuyến yên (ít gặp), chế độ ăn quá nhiều I ốt, sử dụng nhiều hormone tổng hợp tuyến giáp.
- Viêm tuyến giáp
Viêm tuyến giáp là tình trạng tuyến giáp bị viêm khiến cho các nang tuyến giáp bị phá hủy cấu trúc thông thường dẫn đến các hormone giáp trạng bị rò rỉ ra ngoài tuyến giáp gây cường giáp. Tình trạng cường giáp có thể kéo dài trong 3 tháng, sau đó các cấu trúc mô học của tuyến giáp sẽ trở lại bình thường.
Nguyên nhân gây viêm tuyến giáp là do hệ miễn dịch của cơ thể sinh ra các kháng thể tấn công tế bào tuyến giáp dẫn đến khiếm khuyết gen.
Khi tuyến giáp bị viêm, các tế bào tuyến giáp bị phá hủy sẽ giải phóng các hormone FT3, FT4, nồng độ hormone kích thích tuyến giáp TSH hạ thấp dẫn đến tình trạng nhiễm độc giáp.
- Ăn quá nhiều I ốt
Tuyến giáp sử dụng I ốt làm nguyên liệu để tổng hợp ra hormone tuyến giáp, do đó lượng I ốt mà chúng ta ăn vào hàng ngày ảnh hưởng đến lượng hormone tuyến giáp tạo ra. Ở một số người ăn nhiều muối I ốt có thể khiến cơ thể tạo ra nhiều hormone tuyến giáp dẫn đến cường giáp. Ngoài thức ăn, một số loại thuốc cũng chứa nhiều I ốt như thuốc tim amiodarone hoặc các loài thực vật như rong biển cũng chứa nhiều I ốt.
Nguyên nhân gây ra hội chứng cường giáp
- Sử dụng nhiều thuốc hormone tuyến giáp
Một số bệnh nhân suy giáp phải dùng thuốc hormone tuyến giáp để điều trị bệnh, nhưng có thể họ sử dụng quá liều dẫn đến tình trạng cường giáp. Nếu bạn đang dùng thuốc hormone tuyến giáp, cần thường xuyên gặp bác sĩ để được xét nghiệm nồng độ hormone tuyến giáp và có thể phải điều chỉnh liều nếu lượng hormone tuyến giáp trong máu quá cao.
Bệnh cường giáp có nguy hiểm không?
Bệnh cường giáp nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời sẽ rất nguy hiểm, có thể đe dọa tính mạng của người bệnh. Cường giáp có thể gây ra nhiều biến chứng: lồi mắt ác tính, cơn bão giáp, biến chứng tim mạch: rối loạn nhịp tim, rung nhĩ, suy tim …
Triệu chứng của bệnh cường giáp
• Bướu cổ
Cường giáp thường gây phì đại tuyến giáp nên bệnh nhân thường bị bướu cổ, lồi mắt, khàn giọng do mở rộng tuyến giáp.
• Hồi hộp, tim đập nhanh
Như chúng ta đã biết, hormone tuyến giáp có tác dụng tăng nhịp tim, tăng lưu lượng tim. Khi bị cường giáp, các hormone tuyến giáp tiết ra quá nhiều khiến tim đập nhanh hơn (thường hơn 100 nhịp mỗi phút), loạn nhịp, người bệnh có cảm giác đánh trống ngực, thấy bồn chồn, lo lắng, tức ngực, khó thở.
Cường giáp thường gây triệu chứng tim đập nhanh
• Rối loạn điều hòa thân nhiệt: Sợ nóng
Người bị cường giáp, tuyến giáp sẽ hoạt động quá mức, lượng hormone tuyến giáp được tiết ra nhiều hơn khiến cho quá trình chuyển hóa các chất trong cơ thể diễn ra mạnh hơn, quá trình này sinh ra nhiệt làm cho cơ thể nóng lên. Những bệnh nhân này thường cảm thấy nóng nực, mệt mỏi, chịu nóng kém, họ sợ ở những nơi có nhiệt độ cao, ngột ngạt. Người bệnh cũng hay bị khát và uống nước nhiều hơn.
• Rối loạn tiêu hóa, tiêu chảy
Tiêu chảy cũng là triệu chứng phổ biến của bệnh cường giáp, thống kê cho thấy có khoảng 25% bệnh nhân cường giáp bị tiêu chảy mức độ nhẹ đến trung bình. Nguyên nhân dẫn đến hiện tượng này là do đường ruột bị kích thích quá mức làm tăng nhu động ruột dẫn đến tiêu chảy và kém hấp thu chất béo. Cơ chế gây ra tiêu chảy của hội chứng cường giáp đến nay vẫn chưa được giải thích rõ ràng, song các nghiên cứu gần đây cho thấy hiện tượng tiêu chảy xảy ra có thể là do tác dụng của thụ thể adrenergic beta đối với hoạt động của nhu động ruột và sự tiết dịch của đường tiêu hóa. Tình trạng tăng tiết dịch trong niêm mạc ruột có thể liên quan đến tiêu chảy.
Tại sao cường giáp lại gây ra tiêu chảy?
Hormone tuyến giáp có hoạt tính giao cảm, tức là nó tác động đến các cơ quan trong cơ thể giống như hệ thần kinh giao cảm. Khi bị cường giáp, các hormone T3 và T4 của tuyến giáp tiết ra quá nhiều khiến cho catecholamine (hormone của tuyến thượng thận) cũng được sản xuất nhiều hơn gây ra hiệu ứng giao cảm. Khi xảy ra hiệu ứng này, các thụ thể adrenergic beta hoạt động nhiều hơn làm tăng nhu động ruột và tiết dịch của đường tiêu hóa. Nói cách khác hệ thống adrenergic là nguyên nhân góp phần gây ra triệu chứng tiêu chảy ở bệnh nhân cường giáp.
• Ra nhiều mồ hôi
Ra mồ hôi là hoạt động sinh lý bình thường của con người để đào thải nhiệt lượng dư thừa ra khỏi cơ thể, giữ cho thân nhiệt luôn ổn định ở mức 37ºC, đảm bảo an toàn cho các cơ quan bên trong. Những người bị cường giao cảm, hoạt động trao đổi chất diễn ra mạnh nên thân nhiệt tăng, để cân bằng thân nhiệt, cơ thể buộc phải tiết nhiều mồ hôi hơn. Mặt khác, trong trường hợp này hệ thần kinh chỉ huy hoạt động của tuyến mồ hôi bị kích thích quá mức nên mồ hôi cũng được sản xuất ra nhiều hơn.
Ở những bệnh nhân cường giao cảm, mồ hôi xuất hiện nhiều ở bất kỳ bộ phận nào trên cơ thể: lưng, bụng, nách, bàn tay, chân, đầu, mặt. Những người này ra mồ hôi ngay cả những lúc nghỉ ngơi hay khi thời tiết lạnh. Triệu chứng ra mồ hôi của những người bị cường giao cảm thường rất khó chữa khỏi.
Các triệu chứng của cường giáp
• Sút cân
Người bị cường giáp thường sút cân mặc dù chế độ ăn uống vẫn bình thường thậm chí có thể ăn uống nhiều hơn. Trong một tháng, có thể sút vài cân
Tại sao người bị cường giáp lại sút cân?
Theo các chuyên gia về nội tiết, trọng lượng cơ thể có liên quan mật thiết với chức năng tuyến giáp thông qua yếu tố trung gian là tỷ lệ trao đổi chất cơ bản hay còn được gọi là chuyển hóa cơ bản (BMR). Chỉ số này được xác định bằng cách đo lượng oxy mà cơ thể sử dụng trong lúc nghỉ ngơi. Ở bệnh nhân cường giáp, tuyến giáp hoạt động quá mức khiến chỉ số BMR tăng cao. Điều đó có nghĩa là họ tiêu tốn năng lượng hơn những người bình thường khác, nếu không được bổ sung calo kịp thời để đáp ứng yêu cầu cao về mặt năng lượng thì người bệnh sẽ bị giảm cân, thậm chí giảm cân một cách nhanh chóng, đột ngột.
• Run tay
Cường giáp cũng gây ra run tay, bệnh nhân thường bị run ở các ngón tay, ít khi run ở chân, cổ hoặc toàn thân, run tay với biên độ nhỏ nhưng tần số nhanh, khi đưa hai tay ra phía trước, người bệnh có thể nhìn thấy các ngón tay của mình đang chuyển động. Triệu chứng run khiến người bệnh khó kiểm soát. Run tay là dấu hiệu cho thấy hoạt động của não bộ bị rối loạn hoặc não bị tổn thương.
• Rối loạn giấc ngủ: khó ngủ, ngủ không yên giấc
Những người mắc bệnh cường giáp thường bị mất ngủ, ngủ không ngon giấc, giấc ngủ ngắn, hay bị tỉnh giấc vào ban đêm hoặc sáng sớm. Bệnh cường giáp ảnh hưởng đến việc tiết Serotonin – một loại hormone trong não có tác dụng giúp cơ thể ăn ngon, ngủ ngon, tâm trạng phấn chấn, vui vẻ. Khi lượng hormone này tiết ra ít sẽ gây rối loạn giấc ngủ, người bệnh thấy mệt mỏi, chán nản
• Tính tình thay đổi
Người mắc bệnh tuyến giáp rất dễ thay đổi tính nết: dễ cáu gắt, nổi nóng, chán nản, buồn bã, hay bồn chồn, lo lắng, mất tập trung, một số trường hợp rơi vào trạng thái trầm cảm. Tất cả các vấn đề này là do tuyến giáp hoạt động quá mức khiến cho các hormone của tuyến này được tiết ra quá nhiều gây rối loạn quá trình trao đổi chất làm cho quá trình truyền tín hiệu trong cơ thể không được chính xác, từ đó gây rối loạn cảm xúc của người bệnh.
Một số triệu chứng khác:
- Rối loạn kinh nguyệt
Tuyến giáp đóng vai trò quan trọng trong việc điều hòa chu kỳ kinh nguyệt của phụ nữ, nếu thiếu hormone tuyến giáp sẽ gây ra tình trạng rong kinh, đa kinh. Ngược lại, nếu thừa hormone tuyến giáp sẽ gây ra hiện tượng ít kinh hoặc vô kinh. Điều này sẽ ảnh hưởng đến quá trình thụ thai của phụ nữ do các bệnh lý tuyến giáp tác động đến chu kỳ kinh nguyệt, nên nó ảnh hưởng đến sự rụng trứng khiến phụ nữ khó mang thai hoặc có thai mà không biết.
Bệnh tuyến giáp ảnh hưởng lớn đến kinh nguyệt của phụ nữ
Mặt khác, khi mắc bệnh tuyến giáp sẽ khiến cho tình trạng mất cân bằng hormone trong cơ thể xảy ra, điều này tiềm ẩn nguy cơ có hại cho sức khỏe người mẹ và thai nhi.
- Rụng tóc
Các nghiên cứu cho đã chỉ ra rằng sức khỏe của tuyến giáp có liên quan mật thiết với mái tóc. Rụng tóc là triệu chứng thường gặp ở bệnh nhân cường giáp. Hormone tuyến giáp đóng vai trò quan trọng đối với sự phát triển và hoạt động của các nang tóc (là những túi nhỏ nằm dưới da đầu – nơi tóc được hình thành và phát triển). Cường giáp khiến cho tuyến giáp hoạt động mạnh hơn, ảnh hưởng tới quá trình mọc mới và dài ra của tóc (gián đoạn chu kỳ mọc tóc), tóc trở nên yếu ớt và dễ bị gãy rụng.
Cường giáp gây rụng tóc ở người
Hiện nay trên thế giới có khoảng hơn 200 triệu người mắc các bệnh lý về tuyến giáp, bệnh có thể gặp ở mọi lứa tuổi trên cả hai giới, song nữ giới có nguy cơ mắc bệnh cao gấp 10 lần nam giới. Sở dĩ có sự chênh lệch này là do sự khác biệt trong cấu tạo cơ thể của người nam và người nữ. Trong đời sống của mình, phụ nữ trải qua nhiều giai đoạn khác nhau: chu kỳ kinh nguyệt, thời kỳ mang thai, sau khi sinh, giai đoạn mãn kinh … Chính vì trải qua nhiều giai đoạn như vậy nên nội tiết tố trong cơ thể nữ giới có sự thay đổi rất lớn. Hơn nữa việc chị em phải sử dụng các loại thuốc khác nhau đặc biệt là thuốc tránh thai, sử dụng liệu pháp hormone, tiền sử thai nghén. Những thay đổi này đều tác động đến hormone tuyến giáp và là yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh tuyến giáp.
Các chuyên gia y tế khuyến cáo phụ nữ nên đi khám tuyến giáp định kỳ, nhất là khi có các triệu chứng hoặc dấu hiệu bất thường ở cổ như: cổ phình to, nuốt đau, khó nuốt, khan tiếng.
Trang chủ
